Bułgaria to kraj, który w czasach PRL-u kojarzył się Polakom z upragnionym miejscem wakacyjnego wypoczynku i wyższym standardem życia. Obecnie Bułgaria nadal wydaje się atrakcyjna dla turystów z naszego kraju (m.in. ze względu na niskie ceny), ale sytuacja gospodarcza nie budzi już zazdrości. Wspomniany kraj jest najbiedniejszym państwem członkowskim UE i ma przed sobą jeszcze wiele potrzebnych reform. Pod względem tempa reformatorskich zmian, znacznie lepiej prezentuje się chociażby sąsiednia Rumunia. Mimo tych problemów, Bułgaria przyciąga przedsiębiorców oraz inwestorów z innych krajów UE (w tym również Polski). Atutem wspomnianego państwa są przede wszystkim niskie koszty pracy.

Lew bułgarski, BGN

Oprócz polskich przedsiębiorców, styczność z bułgarską walutą mają również turyści. Nie tylko takie osoby mogą być zainteresowane naszym szczegółowym opisem bułgarskiej waluty, czyli lewa (BGN).

Wymień, prześlij lewy, BGN

Symbol oraz podział waluty Bułgarii

Lew bułgarski, który przez Polaków czasem bywa mylony z rumuńskim lejem, posiada symbol BGN w międzynarodowym formacie ISO 4217. Ten symbol pochodzi od angielskiego określenia „bulgarian lev”. Na terenie Bułgarii czasem można spotkać również oznaczający lewa symbol „лв.”, który wygląda zupełnie obco dla osób nieznających cyrylicy. Polacy najczęściej używają po prostu określenia „lew” lub „lewa” (w dopełniaczu). Warto pamiętać, że nazwa bułgarskiej waluty pochodzi wprawdzie od wielkiego kota (lwa), ale nieco inaczej odmienia się w języku polskim.

Wspomniana już etymologia bułgarskiej waluty może wydawać się dziwna wielu osobom, bo Bułgaria zwykle nie kojarzy się z terenem występowania lwów. Informacje archeologiczne wskazują jednak, że lwy jeszcze stosunkowo niedawno występowały na terytorium południowej Europy. Te piękne zwierzęta żyły na obszarze Kaukazu jeszcze w X wieku naszej ery. Nieco wcześniej wytępiono je na obszarze dzisiejszej Bułgarii. Pamięć o występowaniu lwów przetrwała w Bułgarii przez kolejne wieki. Świadczy o tym fakt, że już w XV wieku wizerunki dzikich kotów zaczęły się pojawiać na godle ówczesnych władców bułgarskich. Nazwa lewa bułgarskiego (funkcjonującego jako waluta od 1881 roku) wyraźnie nawiązuje do godła. Utworzenie krajowej waluty wiązało się z częściowym wyzwoleniem od wpływów Imperium Osmańskiego i utworzeniem Księstwa Bułgarskiego w 1878 roku. Więcej na temat historii lewa oraz samej Bułgarii, napiszemy w kolejnym rozdziale.

Bułgarskie monety

Już w momencie wprowadzenia lewa jako krajowej waluty, ta jednostka monetarna funkcjonowała w ramach systemu dziesiętnego. Jednego lewa podzielono na 100 stotinek. Jak nietrudno się domyślić, nazwa setnej części lewa nawiązuje do jej wartości.

Monety z napisem „stotinka” wciąż można znaleźć w portfelach Bułgarów. Mieszkańcy Bułgarii obecnie używają monet o następujących nominałach:

• 1 stotinka
• 2 stotinki
• 5 stotinek
• 10 stotinek
• 20 stotinek
• 50 stotinek
• 1 lew (100 stotinek)
• 2 lewy (200 stotinek)

Pierwsza z poniższych grafik, przedstawia monety o nominale od 1 stotinki do 1 lewa. Na kolejnej grafice można zobaczyć monetę o największej wartości (2 BGN). Została ona wprowadzona w 2015 roku jako tańsza w produkcji alternatywa dla banknotu o wartości dwóch lewów. Wcześniej podobna sytuacja dotyczyła monety o wartości 1 lewa (wprowadzonej w 2002 r.). Obie największe monety z Bułgarii (1 BGN oraz 2 BGN) są bimetaliczne, czyli wybijane przy użyciu dwóch stopów (podobnie jak polskie 2 zł i 5 zł). Pozostałe monety (1 stotinka – 50 stotinek) pochodzą z 1999 roku. Możemy na nich znaleźć dwanaście gwiazd, czyli symbol jednoczącej się Europy. Na rewersie mniejszych monet zobaczymy przedstawienie Jeźdźca z Madary, czyli średniowiecznego reliefu skalnego, który Bułgarzy uważają za symbol swojego kraju. Moneta o nominale 1 BGN wyróżnia się wizerunkiem św. Jana Rilskiego. Na „największej” monecie (2 BGN) zobaczymy natomiast wizerunek bułgarskiego pisarza i mnicha Paisjusza Chilendarskiego. Moneta o wartości 2 BGN cechuje się również nietypowym wielokątnym kształtem (patrz druga poniższa grafika).

Banknoty z Bułgarii

Gratką dla numizmatyków są także obecne bułgarskie banknoty wyróżniające się m.in. bogactwem kolorów i dużymi hologramami. Warto zwrócić uwagę, że w obiegu nie znajdziemy już banknotu o nominale 1 lewa, który został całkowicie zastąpiony przez monetę. Obecnie Bułgarzy noszą w swoich portfelach następujące banknoty:

• 2 lewy z wizerunkiem pisarza i mnicha Paisjusza Chilendarskiego (wprowadzony w 1999 r.)
• 5 lewów z wizerunkiem malarza Iwana Mileva (wprowadzony w 1999 r.)
• 10 lewów z wizerunkiem pedagoga Petara Berona (wprowadzony w 1999 r.)
• 20 lewów z wizerunkiem polityka Stefana Stambolova (wprowadzony w 1999 r.)
• 50 lewów z wizerunkiem poety Pencho Slaveykova (wprowadzony w 1999 r.)
• 100 lewów z wizerunkiem pisarza Aleko Konstantinova (wprowadzony w 2003 r.)

Oprócz wizerunków wymienionych postaci, na bułgarskich banknotach znajdziemy wiele motywów nawiązujących do dziedzictwa kulturowego oraz architektonicznego tego kraju (np. Monaster Rylski i Most Orłów z Sofii).

Wymień, prześlij lewy, BGN

Historia bułgarskiej waluty

Historia lewa bułgarskiego jest mocno spleciona z dziejami Bułgarii, czyli kraju, który przez wieki pozostawał w orbicie wpływów Cesarstwa Bizantyjskiego, a później Imperium Osmańskiego. Warto wspomnieć, że już pod koniec XIV wieku, Turcy Osmańscy wcielili terytorium obecnej Bułgarii do swojego rozrastającego się państwa. Bułgarzy pozostawali poddanymi sułtana tureckiego aż do końca XIX wieku. Po przegranej przez Turcję wojnie z Cesarstwem Rosyjskim (1878 r.), na mocy traktatu pokojowego powstało autonomiczne Księstwo Bułgarii. To państwo w 1908 r. faktycznie uniezależniło się od Imperium Osmańskiego i zostało przemianowane na Carstwo Bułgarii.

Utworzenie narodowej waluty (lewa równego 100 stotinkom) w 1881 r. stało się manifestacją bułgarskiej niezależności. Nowa waluta posiadała pokrycie w złotym kruszcu oraz identyczną wartość jak francuski frank. Dzięki takiemu rozwiązaniu, Bułgaria przystąpiła do Łacińskiej Unii Monetarnej, czyli projektu tworzonego pod patronatem Francji. Do wspomnianej unii oprócz Bułgarii i Francji, należały m.in. takie państwa jak Włochy, Hiszpania, Austro – Węgry i Cesarstwo Rosyjskie. Wszystkie te kraje zobowiązywały się do wybijania swoich monet o takiej samej zawartości srebra i złota, jak ich francuskie odpowiedniki. Dzięki temu waluty krajów Łacińskiej Unii Monetarnej mogły być wymieniane w parytecie (tzn. stosunku 1:1). W ramach systemu bimetalicznego, na terenie Księstwa Bułgarskiego i późniejszego Carstwa Bułgarii były emitowane zarówno srebrne jak i złote monety. Oprócz metalowych pieniędzy, od 1885 r. mieszkańcy Bułgarii używali również papierowych banknotów.

Warto dodać, że standard złota dla lewa przejściowo nie był stosowany w latach 1899 – 1902. Przyczyną tej zmiany były poważne kłopoty ekonomiczne kraju. Początek wojen bałkańskich w 1912 r. przyniósł ostateczną rezygnację ze złotego standardu. Kolejne lata przyniosły wysoką inflację, która zwykle towarzyszy wojnie. W przypadku Bułgarii dodatkowym problemem były olbrzymie powojenne reparacje, który nałożono na ten kraj w związku przyłączeniem się do wojny po stronie państw centralnych.

Dopiero w 1924 r. udało się ustabilizować i powiązać z dolarem kurs krajowej waluty, której wartość wobec złota spadła aż 27 razy. Cztery lata później lew znów został powiązany ze złotem (1 lev = 10,86956 mg złota). Początek lat 30 – tych przyniósł wprowadzenie w Bułgarii ograniczeń dotyczących wymiany lewa na waluty obce. Wszystkie transakcje walutowe musiał być przeprowadzane za pośrednictwem banku centralnego.

Dziesięć lat później bułgarskie władze monetarne zadecydowały o powiązaniu notowań lewa z niemiecką marką. Ta decyzja miała związek z przystąpieniem Bułgarii do II wojny światowej po stronie Państw Osi. W czasie wojny nadal utrzymywano ograniczenia dotyczące wymiany lewa, a kraj zmagał się z wysoką inflacją.

Zajęcie Bułgarii przez Armię Czerwoną (1944 r.) oczywiście przyniosło radykalne zmiany również w kwestiach monetarnych. Komuniści po ustabilizowaniu swojej władzy w 1946 r. zaczęli zmieniać gospodarkę kraju na wzór radziecki. Oprócz powiązania lewa z rublem radzieckim, elementem tej polityki stała się również nacjonalizacja banków. Narodowy Bank Bułgarii stał się tzw. monobankiem (podobnie jak NBP) i przejął struktury znacjonalizowanych banków komercyjnych.

W 1952 r. komunistyczne władze przeprowadziły wymianę lewów zdewaluowanych podczas wojny. Sto starych lewów (tzw. pierwszych) wymieniano na jednego lewa z nowej emisji (drugie lewa). Inny przelicznik dotyczył rachunków bankowych. Takie rozwiązanie miało uderzyć w osoby posiadające większe oszczędności. Warto również wspomnieć, że ceny dóbr przeliczono w stosunku 1:25. Takie rozwiązanie już na wstępie zmniejszyło siłę nabywczą nowych pieniędzy. Kolejną ciekawą kwestią było powiązanie notowań lewa z dolarem amerykańskim. W 1952 r. za 1 USD płacono około 6,8 lewa. Pięć lat później ta relacja wymienna oscylowała na poziomie wynoszącym około 9,5 lewa. Na uwagę zasługują również banknoty z 1952 r., na których znalazła się podobizna lokalnego działacza komunistycznego Georgi Dymitrowa. Dymitrow był wówczas otoczony kultem jednostki w Bułgarskiej Republice Ludowej.

Wymień, prześlij lewy, BGN

Już dziesięć lat po pierwszej reformie monetarnej, ówczesny bułgarski rząd znów zarządził wymianę pieniędzy. Tym razem nowy lew (zwany trzecim) odpowiadał 10 lewom z poprzedniej emisji. Co ciekawe, bułgarskie władze monetarne nadal utrzymały kursowe połączenie z dolarem amerykańskim. Przez kolejne dekady (aż do upadku Bułgarskiej Republiki Ludowej) oficjalne notowania lewa były stabilne. Zupełnie inna sytuacja dotyczyła czarnego rynku, który kwitł ze względu na ograniczenia dewizowe. Zakup dolara poza oficjalnym systemem wymiany nadzorowanym przez bank centralny, wymagał zapłacenia kwoty np. 10 razy większej od oficjalnego kursu. Ta sytuacja przywołuje na myśl realia PRL-u.

W latach 80 – tych sytuacja gospodarcza Bułgarii była już bardzo zła, a dla obiektywnych obserwatorów stało się jasne, że reformy wprowadzane przez reżim nie uratują Bułgarskiej Republiki Ludowej. Na przełomie lat 80 – tych i 90 – tych wielu Bułgarów nie mogło przypuszczać, że przejście do gospodarki kapitalistycznej będzie aż tak bolesne. W czasie transformacji ustrojowej, stopa życiowa Bułgarów obniżyła się o 40%. Spory wpływ na tę sytuację miała wysoka inflacja. Pierwsza fala inflacji przypadła na początek lat 90 – tych. W tym czasie wzrost cen sięgał nawet 300%. Znacznie bardziej destruktywny był wzrost inflacji odnotowany w 1996 r. Wtedy stopa wzrostu cen przekroczyła nawet 1000% (patrz poniższy wykres). Przyczyną nagłego załamania gospodarki była m.in. niestabilność systemu bankowego. Problemy Bułgarii po części wynikały z faktu, że niechętni poważniejszym reformom postkomuniści wygrali wybory w 1990 r. i 1994 r.

Dopiero kryzys gospodarczy z lat 1996 – 1997 dał impuls do wolnorynkowych zmian i przeprowadzenia prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Nowy prawicowy rząd zdecydował się również na powiązanie słabnącego lewa z marką niemiecką (1 marka = 1000 lewów). Niekwestionowanym sukcesem było sprowadzenie inflacji do niskiego poziomu (patrz poniższy wykres). Po 1997 roku, Bułgaria nie doświadczyła już hiperinflacji.

O względnej stabilizacji po 1997 r. można również mówić w przypadku kursu lewa. Na poniższym wykresie uwagę zwraca przede wszystkim drastyczny spadek wartości bułgarskiej waluty względem dolara w pierwszej połowie lat 90 – tych (wywołany hiperinflacją). Stabilizacji gospodarczej służyła wymiana zdewaluowanego lewa w 1999 r. i wprowadzenie na jego miejsce nowej jednostki monetarnej (z międzynarodowym symbolem BGN zamiast BGL). Denominacja w skali 1000 : 1 miała również praktyczne znaczenie w codziennym obrocie handlowym, bo hiperinflacja wymusiła wprowadzanie banknotów o coraz większych nominałach (nawet 50 000 lewów). Warto wspomnieć, że po denominacji nadal zostało utrzymane powiązanie bułgarskiej waluty z euro. Po wprowadzeniu euro zamiast marki niemieckiej, to właśnie europejska waluta stała się punktem odniesienia dla lewa. Do tego czasu, bułgarskie władze monetarne przez cały czas starają się utrzymywać kurs EUR/BGN na poziomie zbliżonym do 1,95. Taka polityka kursowa jest ważna m.in. ze względu na rolę turystyki w kreowaniu bułgarskiego PKB.

W 2002 roku Komisja Europejska po raz pierwszy uznała Bułgarię za kraj, w którym funkcjonuje gospodarka rynkowa. Rynkowe reformy w połączeniu z dobrymi wynikami gospodarczymi otworzyły Bułgarii drogę do Unii Europejskiej (2007 r.). Akcesja tego kraju budziła jednak spore wątpliwości ze względu na skalę przestępczości i korupcji. Wspomnianych problemów nie udało się rozwiązać do dzisiaj.

Warto zwrócić uwagę, że w latach 2000 – 2008 roczne tempo wzrostu bułgarskiej gospodarki wahało się na poziomie 4,00% – 8,00% (patrz poniższy wykres). To prosperity wzbudziło nadzieje Bułgarów na szybkie przyjęcie euro. Późniejszy globalny kryzys finansowy i kryzys strefy euro zasadniczo zmienił sytuację. Trzeba zwrócić uwagę, że bułgarska gospodarka też dość mocno ucierpiała w latach 2009 – 2012. Tempo wzrostu PKB w opisywanym kraju wyraźnie wzrosło po 2013 r. Trzeba jednak pamiętać, że do szybkiego nadrabiania zaległości względem zamożniejszych krajów UE, Bułgarii potrzebny jest wzrost gospodarczy na poziomie wyższym niż 3,4% z 2016 r. Atutem wspomnianego kraju wydaje się relatywnie niski dług publiczny (27%). Obecnie Bułgaria spełnia również inne kryteria konwergencji ze strefą euro. Dlatego w 2017 r. pojawiły się informacje o możliwości przystąpienia Bułgarii do systemu kursowego ERM II. Dopiero po dwuletnim pobycie lewa w tej „kursowej poczekalni” i odpowiedniej zmianie przepisów, możliwe byłoby przyjęcie euro przez Bułgarię. Praktyka pokazuje jednak, że czas od wejścia do systemu ERM II do przyjęcia euro może być dłuższy.

Emitent, wartość emisji i zasięg obowiązywania waluty bułgarskiej

Nasz historyczny opis zawierał już pewne informacje o Narodowym Banku Bułgarii (np. w kontekście nacjonalizacji systemu bankowego z 1947 r.). Teraz warto nieco dokładniej opisać historię bułgarskiego banku centralnego, który jest emitentem lewa. Powstanie wspomnianej instytucji (w 1879 r.) wiąże się z początkiem bułgarskiej niepodległości. Bułgarski Bank Narodowy najpierw działał jako niezależna instytucja, ale ta sytuacja zmieniła się w czasach obydwu wojen. Wtedy centralny bank Bułgarii musiał bez ograniczeń finansować wydatki militarne rządu. Taka sytuacja oczywiście skutkowała dodrukiem pieniądza i wzrostem inflacji. Po wspomnianej już nacjonalizacji bułgarskiego systemu bankowego przez komunistów, Bułgarski Bank Narodowy również działał jako narzędzie polityki gospodarczej rządu i był podporządkowany Ministerstwu Finansów. Zmiany przyniosła dopiero transformacja ustrojowa na początku lat 90 – tych. Kolejne ustawy z 1991 roku, 1999 roku oraz 2005 roku zapewniły niezależność banku centralnego od polityki bułgarskiego rządu. Przystąpienie Bułgarii do Unii Europejskiej umocniło gwarancje niezależność banku centralnego. Bułgaria oczywiście musi nadal zapewniać władzom monetarnym autonomię, jeżeli jest zainteresowana przystąpieniem do Strefy Euro.

Bułgarski Bank Narodowy podobnie jak jego odpowiedniki z innych krajów Unii Europejskiej, pełni rożne funkcje poza nadzorowaniem emisji pieniądza i prowadzeniem polityki monetarnej. Wspomniana instytucja zajmuje się również obsługą finansową państwa, zarządzaniem rezerwami walutowymi, nadzorowaniem systemu bankowego i gromadzeniem informacji o stanie gospodarki. W ramach tej ostatniej funkcji, bułgarski bank centralny na swojej stronie internetowej podaje dane między innymi na temat podaży krajowego pieniądza. Te statystyki wskazują, że w sierpniu 2017 r. agregat pieniężny M3 dla lewa wynosił 83,5 mld BGN (ok. 182 mld PLN). Ten wynik uwzględnia między innymi gotówkę w obiegu oraz depozyty bankowe.

Zgodnie z danymi Narodowego Banku Polskiego, analogiczna podaż pieniądza (M3) dla złotego w sierpniu oscylowała na poziomie 1270 mld PLN. Jak widać podaż złotego jest o wiele większa niż analogiczna wartość dla lewa (182 mld PLN). Tę sytuację można wytłumaczyć kilkoma uwarunkowaniami. Największa jest różnica w wielkości polskiej i bułgarskiej gospodarki. Według danych Banku Światowego z 2016 roku, nominalna wartość polskiego PKB wyniosła w 2016 r. około 470 mld USD, co było dwudziestym trzecim wynikiem na świecie. Analogiczny wynik dotyczący Bułgarii wyniósł zaledwie 52 mld USD. W rankingu światowych gospodarek, Bułgaria uplasowała się dopiero na 77 miejscu. Tak niska pozycja nie stanowi zaskoczenia jeżeli weźmiemy pod uwagę liczbę ludności wspomnianego kraju (ok. 7,2 mln) i stosunkowo niską produktywność gospodarki.

Wymień, prześlij lewy, BGN

Żadnym zaskoczeniem nie jest obszar używania lewa. Wspomniana waluta jest oficjalnym środkiem płatniczym tylko na terenie Bułgarii. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że euro de facto już stało się drugą bułgarską walutą (zwłaszcza w przypadku przemysłu turystycznego). Taka sytuacja wynikająca m.in. ze stałego kursu wymiany i dużej liczby „unijnych” turystów dotyczy również Chorwacji. Przy pomocy euro bez problemu można zapłacić w bułgarskich kurortach. Przedstawiciele branży turystycznej i finansowej są raczej pozytywnie nastawieni do zastąpienia lewa przez euro. Inna sytuacja dotyczy m.in. mieszkańców wsi. Jak na razie, euroentuzjaści posiadają pewną przewagę sondażową nad zwolennikami pozostawienia lewa jako narodowej waluty.

Polityka monetarna emitenta

Bułgarski bank centralny z pewnością musi działać w dość specyficznych warunkach. W tym kontekście warto wspomnieć o długoletnim utrzymywaniu stałego kursu względem euro. Taka polityka w ramach systemu kasy emisyjnej (ang. currency board) wymaga częstych interwencji walutowych, gdyż nagłe bodźce powodują odchylenie kursu EUR/BGN od przyjętej wartości (patrz poniższy wykres z ostatnich 3 lat). Narodowy Bank Bułgarii musi też zwracać uwagę na to, czy podejmowane decyzje monetarne (np. dotyczące wysokości stóp procentowych) nie spowodują trudności w utrzymaniu wcześniej ustalonej relacji wymiennej względem euro.

Trzeba pamiętać, że obecny proeuropejski kurs władz w Sofii sugeruje konieczność przestrzegania kryteriów konwergencji ze strefą euro. Te kryteria są następujące:

• Stopa inflacji przez ostatni rok wyższa o nie więcej niż 1,5 punktu procentowego od średniej inflacji trzech najstabilniejszych cenowo państw Unii Europejskiej.
• Deficyt publiczny (sektora instytucji rządowych i samorządowych) nieprzekraczający 3% PKB.
• Dług publiczny (sektora instytucji rządowych i samorządowych) nie większy od 60% PKB.
• Długoterminowe stopy procentowe (dla obligacji skarbowych) przez ostatni rok wyższe o nie więcej niż 2,0 punkty procentowe od średniej stóp z trzech krajów UE o najniższej inflacji.
• Zapewniona niezależność krajowego banku centralnego, którego statut dodatkowo musi odpowiadać unijnemu prawodawstwu i być zgodny ze statutem Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego Systemu Banków Centralnych.
• Przynajmniej dwuletnie uczestnictwo w mechanizmie walutowym ERM II. Przez ten czas, waluta kraju członkowskiego nie może notować znaczących wahań w stosunku do euro (powyżej 15% wobec przyjętego kursu początkowego).

Obecnie przeszkodą w wejściu Bułgarii do Strefy Euro byłby tylko brak lewa w systemie w ERM II. Bułgaria spełnia wszystkie pozostałe wymogi gospodarcze (w tym wymagania dotyczące stopy inflacji). Niski poziom bułgarskiej inflacji został przedstawiony na poniższym wykresie. Obecnie stopa inflacji w Bułgarii oscyluje na poziomie niewiele przekraczającym 1%. Centralna prognoza Narodowego Banku Bułgarii zakłada, że do końca 2019 r. roczne tempo wzrostu cen nie powinno znacząco przekroczyć 2,00% (patrz poniższy wykres). Warto również zwrócić uwagę, że Bułgaria podobnie jak Polska jeszcze niedawno doświadczała deflacji. W przypadku opisywanego kraju, to zjawisko było jednak głębsze i bardziej długotrwałe. Ujemną stopę zmiany cen notowano w Bułgarii od połowy 2013 r. do końca 2016 r. Przyczyną bułgarskiej deflacji był między innymi wyraźny spadek cen żywności i paliwa.

Informacje zaprezentowane na poniższym wykresie wskazują, że ceny żywności oraz paliwa najpierw były czynnikiem potęgującym deflację, a teraz przyczyniają się do wzrostu cen.

Kolejny wykres pokazuje, że pomimo deflacji bułgarskiej gospodarce udało się utrzymać stabilne tempo wzrostu wynoszące mniej więcej 1% w ujęciu kwartalnym. Taki poziom wzrostu gospodarczego jest notowany już od końca 2014 roku.

Prognozy Bułgarskiego Banku Narodowego sugerują, że dobra koniunktura gospodarcza powinna się utrzymać również w kolejnych latach (patrz następny wykres). Centralna prognoza wzrostu wskazuje na tempo wynoszące 3,50% – 4,00% rocznie do końca 2019 r. Taka projekcja oczywiście zakłada brak negatywnych bodźców politycznych i gospodarczych.

Warto zdawać sobie sprawę, ze dobre wyniki gospodarcze Bułgarii po części są efektem stymulacji przez zerową stopę procentową. Główna stopa procentowa Bułgarskiego Banku Centralnego już od jesieni 2012 r. utrzymuje się na poziomie zerowym albo minimalnie wyższym od zera. Okres stosowania bardzo niskich stóp procentowych w Bułgarii rozpoczął się w 2009 r. Warto pamiętać, że bułgarskie władze monetarne przy ustalaniu poziomu stopy procentowej kierują się m.in. poziomem i perspektywami zmian kosztu pieniądza w Strefie Euro. Takie rozwiązanie ułatwia utrzymanie stałego kursu EUR/BGN oraz spełnienie kryteriów konwergencji dotyczących poziomu stóp procentowych oraz inflacji.

Źródło: bnb.bg

Specyfika i znaczenie waluty na rynku FOREX

Można się domyślić, że ze względu na niewielką wielkość bułgarskiej gospodarki, lew nie odgrywa ważnej roli w międzynarodowym obrocie. Banku Rozrachunków Międzynarodowych (Bank of International Settlements – BIS) nie uwzględnia BGN w rankingu 36 najważniejszych walut. Zamiast lewa do tego zestawienia „załapały” się nawet tak egzotyczne jak waluty jak na przykład sol peruwiański lub kolumbijskie peso. Brak lewa w rankingu BIS oznacza, że udział tej waluty w obrotach globalnego rynku walutowego (FOREX) był mniejszy niż 0,1%

Według danych BIS, analogiczny udział złotego obrotach rynku FOREX przedstawiał się następująco:

• 2001 rok – 0,5% (18 miejsce)
• 2004 rok – 0,4% (19 miejsce)
• 2007 rok – 0,8% (17 miejsce)
• 2010 rok – 0,8% (18 miejsce)
• 2013 rok – 0,7% (22 miejsce)
• 2016 rok – 0,7% (22 miejsce)

Jak widać, złoty cechuje się o wiele większym udziałem w wartości obrotów FOREX-u. Trudno oczekiwać, żeby lew w najbliższym czasie awansował nawet do grupy 35 – 40 najważniejszych walut. Warto pamiętać, że wiele krajów na podobnym lub nieco niższym poziomie rozwoju gospodarczego od Bułgarii, notuje wyższe tempo wzrostu gospodarczego, co w naturalny sposób sprzyja ekspansji ich walut.

Źródło: opracowanie Kurencja.com na podstawie danych Banku Rozrachunków Międzynarodowych (raport Triennial Central Bank Survey z 2016 r.)

Notowania waluty oraz jej zmienność

Na jednym z poprzednich wykresów prezentowaliśmy zmiany kursu lewa względem dolara. Warto pokusić się o podobną analizę dotyczącą pary walutowej lew – złoty. Może być ona ciekawa np. dla polskich firm, które działają na bułgarskim rynku albo są zainteresowane rozwijaniem działalności gospodarczej w tym kraju. Poniższy wykres przedstawia zmiany kursu lewa do złotego z ostatnich 3 lat. W tym okresie analizowany kurs (PLN/BGN) wahał się w przedziale od 0,436 do 0,487. Zmienność lewa do złotego jest ograniczana przez politykę kursową władz monetarnych Bułgarii. Jak jest już wielokrotnie wspominaliśmy, lew został powiązany kursowo z euro. Z kolei europejska waluta cechuje się najmniejszą zmienność wobec złotego spośród wszystkich najważniejszych światowych walut. Te zależności sprawiają, że polscy przedsiębiorcy współpracują z bułgarskimi kontrahentami nie muszą się obawiać dużych wahań kursowych. Wyjątkiem może być sytuacja związana z nagłym kryzysem politycznym lub gospodarczym.

Ciekawostki związane z lewem bułgarskim

W Internecie można znaleźć ciekawe fakty dotyczące również lewa oraz bułgarskiej gospodarki. Oto niektóre z nich:

• Wszystkie bułgarskie partie polityczne zgadzają się co do tego, że lew powinien być powiązany kursowo z euro. Eurosceptycy sądzą jednak, że powiązanie kursowe może zastąpić przyjęcie euro, a wejście do Strefy Euro spowoduje wzrost cen.
• Pod koniec XIX wieku złoty lew miał tak dużą wartość nabywczą, że za jedną taką monetę można było kupić przyzwoity dom na terenie bułgarskiej stolicy.
• Przyjęcie Bułgarii do Unii Europejskiej stworzyło pewien kłopot, bo Bułgarzy nie chcieli zaakceptować nazwy „euro” w wersji łacińskiej. Ten brak kompromisu ze strony bułgarskich polityków skutkował koniecznością umieszczenia nowego napisu na nowych banknotach euro (obok napisów w alfabecie greckim oraz łacińskim).

Wymień, prześlij lewy, BGN